.jpg)
Yüzlerin Ritmi: Gelişimsel Prosopagnzide Müzik ve Ton Algısı
Temel görsel algıda bozulma görülmeden sadece yüzlerin tanınmasını etkileyen bir bozukluk olan gelişimsel prosopagnozinin görsel algının diğer alanlarıyla ilişkisi birçok araştırmacı tarafından çalışılmıştır. Görsel olmayan algı ve gelişimsel prosopagnozi ilişkisi ise görece daha az çalışılmış bir konudur. Doğuştan gelen algısal bir bozukluk, algısal bilgi işleme ile alakalı diğer bozukluklarla birlikte görülebilmektedir. Örneğin, bazı gelişimsel disleksi hastalarında hareket algısında bozulmalar (Skottun ve Skoyles, 2008), denge ve motor becerilerde bozulmalar (Ramus, 2004) görülebilmektedir. Peretz (2016) disleksi, gelişimsel prosopagnozi ve gelişimsel amusia (ton algısındaki bozukluk) gibi nörogelişimsel bozuklukların altta yatan genel bir bozukluğun farklı varyasyonları olduğu ve birbirleriyle ilişkili olduğu öne sürülmüştür. Bu durumda popülasyonda görülme sıklığı %1,5-4 arasında olan gelişimsel amusianın gelişimsel prosopagnozik bireylerde daha sık görülmesi beklenmektedir.
Corrow ve diğ. (2019), tarafından yapılan çalışmada gelişimsel prosopagnozi ve ses algısı arasındaki ilişkinin araştırılması adına gelişimsel prosopagnozikler ton algısı, ritim algısı, ses algısı ve ses tanıma alanlarında değerlendirilmiştir. Çalışmaya katılan 12 gelişimsel prosopagnozik birey hem genel popülasyonla hem de kendileri ile aynı değerlendirmelerden geçen kontrol grubu ile karşılaştırılmıştır. Bu çalışmada Ton Ayrımı Testi (Loui ve diğ., 2009), Montreal Amusia Değerlendirme Bataryası (Peretz ve diğ., 2003), Bozulmuş Melodiler Testi (Kalmus ve Fry, 1980), Harvard Ritim Değerlendirme Testi (Fujii ve Schlaug, 2013), ses algısı ve ses tanıma görevleri kullanılmıştır. Deneysel görevlerin detayları okuma önerisilerinde belirtilen orijinal makalede incelenebilir. Bu görevlerden elde edilen skorlar genel ton algısı ve genel ritim algısı skorlarını hesaplamakta kullanılmıştır.
Ton algısı skorları değerlendirildiğinde, gelişimsel prosopagnozik bireylerin kontrol gruba kıyasla daha düşük performans gösterdikleri görülmüştür. Bunun yanı sıra üç prosopagnozik ton algısında belirgin bir şekilde daha düşük performans gösterdiği ortaya konmuştur. Ritim algısı skorları değerlendirildiğinde ise kontrol grubu ve gelişimsel prosopagnozik grup arasında herhangi bir farklılaşma bulunamamıştır. Bireysel düzeyde incelendiğinde de prosopagnozik grupta ritim bozukluğu bulunan birey olmadığı görülmüştür. Bu veriler 12 gelişimsel prosopagnozik bireyden üçünün (%25) ton algısında bozukluk olduğunu göstermektedir. Bu oran amusianın popülasyonda görülme sıklığından çok daha yüksektir. Katılımcıların ses algısı ve ses tanıma becerisi değerlendirildiğinde ise ton bozukluğu görülen üç bireyden birinde ses algısında bozulmalar olduğu ve ses tanıma becerisinin de düşük olduğu fakat diğer iki bireyin normal sınırlarda performans gösterdiği bulunmuştur. Bunun yanı sıra ton algısında herhangi bir bozukluk görülmeyen iki gelişimsel prosopagnozik bireyin ses tanıma becerisinde anlamlı bir şekilde düşük performans gösterdiği görülmüştür. Bu durum ton algısı ve ses tanıma arasında çifte ayrışmayı tamamlamaktadır.
Görsel olmayan bir bozukluk olan gelişimsel amusia nasıl olur da görsel bir bozukluk olan gelişimsel prosopagnozi ile ilişkili olur? Araştırmacılar bu durumun açıklaması olarak iki bozukluğun da sağ hemisferde görülen ortak bir kortikal anomaliden kaynaklanıyor olabileceğini öne sürmektedir. Bu açıklama disleksi de görülen bozulmaların açıklanmasında da kullanılmaktadır (Pernet ve ark., 2009). Bununla birlikte eğer tüm bu bozukluklar tek bir sebepten kaynaklanıyorsa disleksi ve gelişimsel prosopagnozinin de ilişkili olması gerekmektedir. Fakat yapılan çalışmalar aksi yönde bulgular sunmaktadır. Bu durum gelişimsel amusia ve gelişimsel prosopagnozinin baskın olarak sağ hemisfer ile ilişkili fakat disleksinin baskın olarak sol hemisfer ile ilişkili (Pernet ve ark., 2009) olması ile açıklanmaktadır. Dikkat çeken bir nokta ise gelişimsel prosopagnozik bireylerde görülen çoktürelliktir. Bu çoktürellik bazı gelişimsel prosopagnozik bireylerin yüz algısında bazılarının yüz belleğinde bozulmalar görülmesi bazı bireylerin ses tanımada bazılarının ton algısında bozulmalar yaşaması ile örneklenebilir. Sonuç olarak yapılan bu çalışma gelişimsel prosopagnozinin izole bir bozukluk olmadığını aksine gelişimsel amusia ile arasında korelasyonel bir ilişki olduğunu göstermektedir
Okuma Önerileri
Corrow, S. L., Stubbs, J. L., Schlaug, G., Buss, S., Paquette, S., Duchaine, B., & Barton, J. J. S. (2019). Perception of musical pitch in developmental prosopagnosia. Neuropsychologia, 124(November 2017), 87–97. https://doi.org/10.1016/j.neuropsychologia.2018.12.022
Fujii, S., Schlaug, G., 2013. The Harvard Beat AssessmentTest (H-bat): a battery for as- sessing beat perception and production and their dissociation. Front. Hum. Neurosci. 7, 771
Kalmus, H., Fry, D., 1980. On tune deafness (dysmelodia): frequency, development, ge- netics and musical background. Ann. Hum. Genet. 43, 369–382.
Loui, P., Alsop, D., Schlaug, G., 2009. Tone deafness: a new disconnection syndrome? J. Neurosci. 29, 10215–10220.
Peretz, I., 2016. Neurobiology of congenital amusia. Trends Cogn. Sci. 20, 857–867.
Peretz, I., Champod, A.S., Hyde, K., 2003. Varieties of musical disorders. Ann. N. Y. Acad. Sci. 999, 58–75.
Pernet, C., Andersson, J., Paulesu, E., Demonet, J.F., 2009. When all hypotheses are right: a multifocal account of dyslexia. Hum. Brain Mapp. 30, 2278–2292.
Ramus, F., 2004. Neurobiology of dyslexia: a reinterpretation of the data. Trends Neurosci. 27, 720–726.
Skottun, B.C., Skoyles, J.R., 2008. Coherent motion, magnocellular sensitivity and the causation of dyslexia. Int. J. Neurosci. 118, 185–190
