Test Geliştirme ve Uyarlama Çalışmalarımız

Yüz tanımada gözlenen bireysel farklılıkların altında yer alan faktörlerin incelenebilmesi için gerekli ön koşullardan biri kişilerin yüz tanıma becerilerinin hassas ve doğru bir şekilde değerlendirilmesidir. Bu sebeple laboratuvarımızda yürütülen çalışmalarda kişilerin yüz tanıma becerilerin doğru bir şekilde ölçülmesine ayrı bir önem verilmektedir. Şimdiye kadar yürüttüğümüz üniversite destekli projelerimizde uluslararası literatürde sıklıkla kullanılan bazı yüz tanıma testleri literatürde ilk kez dilimize uyarlanmıştır. Dahası, araştırma ekibimiz söz konusu uyarlama çalışmalarında literatürde yüz tanıma becerisinin ölçümüne dair bazı eksiklikler olduğunu gözlemişlerdir. Literatürdeki bu eksikleri gidermek için TÜBİTAK destekli bir proje kapsamında günlük hayattaki yüz tanıma becerimizi daha iyi temsil edecek yeni bir test geliştirme çalışması yürütülmektedir.

Laboratuvarımızda uyarlaması yapılmış veya geliştirilmekte olan yüz tanıma testleri şunlardır:

• Video Temelli Yüz Tanıma Testi:  Literatürde yüz tanıma becerisinin ölçümünde kullanılan testlerin birçoğu günlük hayata yüz tanıma becerimizi etkileyebilen önemli bir bileşeni göz ardı etmektedir: Hareket. Oysaki kişilerin yüz ve beden hareketleri onları tanımamızda oldukça önemli ipuçları sağlamaktadır. TÜBİTAK desteğiyle yürütmekte olduğumuz projemizde, günlük hayattaki yüz tanıma becerimizin en doğru şekilde ölçülebilmesi amacıyla video temelli yeni bir yüz tanıma testi geliştirilmektedir.  Test, geçerlik ve güvenirlik çalışmalarının ardından literatürde konuyla ilgilenen araştırmacılarla paylaşılacaktır.

                   Yüz Tanima Becerisindeki Bireysel Farkliliklarin Açiklanmasinda Yüz İşleme Stratejilerinin Rolü, TÜBİTAK-1001,  Proje No: 219K084

• Cambridge Yüz Belleği Testi – Kısa ve Uzun Formları: Test, ilk olarak 2006 yılında İngiltere’den bir grup araştırmacı tarafından kişilerin yüz tanıma becerilerinin ölçülmesi amacıyla geliştirilmiştir. Testin geliştirilen ilk formu olan kısa formunda prosopagnozik bireylerle yüz tanımada sorun yaşamayan sağlıklı bireyler başarılı şekilde ayırt edilebilmektedir.  Ancak araştırmacılar ilerleyen yıllarda testin yüz tanımada olağanüstü beceriye sahip olan süper yüz tanıyıcıları iyi bir şekilde tespit edemediğini gözlemişlerdir. Bu amaçla 2009 yılında teste daha zor aşamalar eklenmiş ve Cambridge Yüz Belleği Testi-Uzun Form’u geliştirilmiştir. Yeni geliştirilen formun yüz tanıma becerisinde gözlenen tüm bireysel farklılıkları iyi bir şekilde ölçebildiği iddia edilmektedir. Testin söz konusu iki formu da laboratuvarımızda yürütülen üniversite destekli bilimsel araştırma projeleriyle (Kapucu, Aydınlık, Amado, değerlendirme aşamasında) literatürde ilk kez dilimize uyarlanmıştır. 

                     Duchaine, B., & Nakayama, K. (2006). The Cambridge Face Memory Test: Results for neurologically intact individuals and an investigation of its validity using inverted face stimuli and prosopagnosic participants. Neuropsychologia, 44(4), 576-585.

                    Russell, R., Duchaine, B., & Nakayama, K. (2009). Super-recognizers: People with extraordinary face recognition ability. Psychonomic Bulletin & Review, 16(2), 252-257.

• Glasgow Yüz Eşleştirme Testi: Glasgow Yüz Eşleştirme Testi, tanımadığımız yabancı kişilerin yüzlerini ayırt etme ve yüz algısı becerisini değerlendirme amacıyla Burton, White ve McNeill tarafından 2010 yılında geliştirilmiştir. Bu testin 168 denemeden oluşan uzun formu ve 40 denemeden oluşan kısa formu bulunmaktadır. Glasgow Yüz Eşleştirme Testi’nin Türkiye örnekleminde güvenirlik ve geçerlik incelemesi laboratuvarımızda yürütülen üniversite destekli bilimsel araştırma projeleri (Kapucu, Aydınlık, Amado, değerlendirme aşamasında) kapsamında yürütülmüş ve bu testin sağlıklı bireylerin yüz algısı becerisini değerlendirmek için ülkemizde de kullanılabileceği gözlenmiştir.

                   Burton, A. M., White, D., & McNeill, A. (2010). The Glasgow face matching test. Behavior Research Methods, 42(1), 286-291.

• Kent Yüz Eşleştirme Testi: Yüz algısı becerisini değerlendirmek üzere Fysh ve Bindemann tarafından 2018 yılında geliştirilen Kent Yüz Eşleştirme Testi, kişilerin zaman içindeki değişimlerini test ortamına gerçekçi biçimde yansıtan bir test olarak öne çıkmaktadır. Bu özelliği ile yüz algısı performansında gözlenen dağılımı kapsamlı biçimde değerlendirmeye olanak sağlayan test aynı zamanda kişilerin tespit ve teşhisi ile ilgili meslek gruplarında görev alacak kişilerin belirlenmesi gibi uygulamalı alanlarda değerlendirme aracı olarak da önem kazanmaktadır. Kent Yüz Eşleştirme Testi’nin Türkiye örnekleminde güvenirlik ve geçerliğinin incelenmesi çalışmaları laboratuvarımızda yürütülen TÜBİTAK 1001 projesi kapsamında devam etmektedir.

                     Fysh, M. C., & Bindemann, M. (2018). The Kent face matching test. British Journal of Psychology, 109(2), 219-231.

• Stirling Yüz Tanıma Ölçeği Türkçe Formu: Yüz tanıma becerisinin ölçülmesi amacıyla hazırlanan diğer testlerden farklı olarak Stirling Yüz Tanıma Ölçeği kişilerin kendi yüz tanıma becerileri hakkındaki izlenimlerini değerlendirmektedir. Ölçekte, katılımcılardan yüz tanıma becerilerine ilişkin verilen ifadelere ne kadar katılıp katılmadıklarını belirtmeleri istenmektedir. Ölçeğin dilimize uyarlanması araştırmacılarımız Aydınlık, Ören, Kapucu, ve Amado  (2019) tarafından yapılmıştır.